Điều cần biết về loa toàn dải (Full Range) trong hệ thống âm thanh

Tại các hội trường, loa xem phim, đặc biệt là loa gia đình chúng ta thường thấy 1 chiếc loa có cấu tạo gồm loa kèn, loa trung và loa trầm hiểu đơn giản nó là loa toàn dải. Tuy đã được sử dụng phổ biến trong các dàn âm thanh, nhưng không phải ai cũng biết vì sao gọi là loa toàn dải và loa này có những ưu nhược điểm gì. Qua bài viết này Hải Hưng Audio xin giải đáp những thắc mắc đó để các bạn ứng dụng loa toàn dải trong hệ thống âm thanh được tốt nhất
Xem nhanh

Loa toàn dải là gì ? 

Loa toàn dải (FULL-RANGE SPEAKER) là loại loa được thiết kế đặc biệt chỉ có một loa trong thùng loa. Kết cấu thùng của loa toàn dải khá khác biệt và đa dạng: thùng hở, thùng kèn sau... để khuếch đại âm thanh theo mong muốn, nhưng nó đảm nhiệm vai trò phát ra cả ba âm thấp, âm trung và âm cao (Low, mid, high). Vì những đặc điểm đặc thù này mà loa toàn dải có những ưu nhược điểm riêng biệt so với các loại loa khác.

>>>Bạn đã biết về 
Top 5+ mẫu tủ đựng âm thanh chuyên dụng được ưa chuộng hiện nay

dieu-can-biet-ve-loa-toan-dai-full-range-trong-he-thong-am-thanh
 

Đặc điểm của Loa toàn dải FULL - RANGE SPEAKER:

- Khác với loa nhiều dải, sử dụng 2 hoặc 3 loa con trong một thùng đế phát ra các dải âm thanh hoặc loa đồng trục, được thiết kế có một loa treble nằm trong lòng loa trung trầm; Thì loa toàn dải sử dụng duy nhất một loa con nhằm thể hiện toàn bộ các dải âm thanh nên loa toàn dải không cần sử dụng mạch phân tần, tín hiệu âm thanh đi thẳng từ ampli tới loa.
- Về cấu tạo loa toàn dải cũng không khác gì mấy so với loa điện động thông thường. Điều khác biệt dễ nhận thấy nhất là loa toàn dải có thêm một nón loa phụ nhỏ hơn nằm bên trong màng loa chính, nhằm mục đích tăng cường khả năng thể hiện tần số cao.
- Màng loa toàn dải cũng giống như hầu hết các loại loa khác được làm bằng giấy, nhựa, sợi tổng hợp hoặc bằng kim loại (chủ yếu là nhôm). Phổ biến nhất vẫn là màng loa làm bằng giấy.
- Cũng như các loa khác, loa toàn dải cũng cần có thùng. Có nhiều kiểu thùng cho loa toàn dải với những đặc điểm khác nhau.
+ Kiểu thùng hở (Open Baffle Enclosure): kiểu thùng này khó có thể tái tạo tiếng trầm ở tần số thấp, đặc biệt với loa toàn dải. Chỉ có một số ít loa đời cổ của PHY-HY và Altec sử dụng kiểu thùng này.
+ Kiểu thùng phản hồi tiếng trầm (Bass Reflex Enclosure): đây là kiểu thùng phổ biến nhất, thiết kế đơn giản, kích thước vừa phải, nó giúp làm tăng tiếng bass nhờ chế độ phản xạ âm trầm trong thùng loa có lỗ thông hơi. Các đời loa toàn dải như Gooodman 80s, Diatone 610, Fostex 207E, Jordan JX… được thiết kế cho kiểu thùng này.
+ Kiểu thùng Kèn sau (Back-Loadded Hom Enclosure – BLH) được thiết kế theo nguyên lý của loa kèn nhằm mục đích nâng độ nhạy và khả năng tái tạo âm trầm của loa toàn dải. Vì tần số càng thấp thì bước sóng càng dài nên thùng loa Kèn sau thường có kích thước khá lớn để đảm bảo chiều dài của kèn. Vì kích thước lớn, thiết kế và gia công rất phức tạp, giá thành cao nên kiểu thùng Kèn sau ít được các hãng áp dụng cho các model thương mại. Nhưng là kiểu thùng được dân chơi audio ưa chuộng, thay vì mua sẵn của hãng, họ thường tự động lấy theo thiết kết để giảm chi phí và thoả mãn thú vui của mình. Kiểu thùng Kèn sau được hãng Lowther áp dụng cho hầu hết các đời loa toàn dải của mình, trong đó phải kế đến một số thùng loa rất nổi tiếng như Acousta, TP1. Một số đời loa toàn dải của Fostex như FE206E, FE208EZ cùng được thiết kế cho kiểu thùng này.
+ Ngoài ra còn có một số kiểu loa toàn dải khác như kiểu TQWT (Tapered Quarter Wavelengh Transmission Line Speaker), Kèn trước (Front Horn)…
- Về nam châm của loa toàn dải có đặc điểm là rất lớn và mạnh.

>>>Bạn nên xem chi tiết về 
Hướng dẫn cách đấu loa sub điện vào Ampli 2 kênh chỉ với 2 bước
 

loa-toan-dai-trong-he-thong-am-thanh
 

Ưu điểm của dòng loa toàn dải (Full Range):

- Loa toàn dải tái tạo âm thanh tốt với cấu tạo loa sử dụng màng giấy phát ra âm thanh mà không dùng các linh kiện LCK như dòng loa khác cho nên tính đồng phase của các dải tần này là tuyệt đối. Vì thế mà đạt được cảm giác nổi tốt nhất, nếu bạn setup loa tốt trong một phòng nghe có hệ thống tiêu tán âm phù hợp thì tăng cảm giác âm nổi hơn mà nhiều lúc không thấy thấy loa nữa chính vì vậy loa toàn dải hay còn gọi là loa Font thường được để nghe nhạc hoặc làm phòng phim…
- Loa toàn dải có độ nhạy cao: Do màng loa được làm băng giấy thường nhẹ và không sự dụng các linh kiện LCR có độ phân tần sẽ giúp tín hiệu không bị suy giảm, bạn có thể thấy các hãng loa nghe nhạc như JBL, Jamo, Klipch nhất là hãng Klipsch độ nhạy loa đều trên 90 Db.
- Do độ nhạy của loa cao lên việc phối ghép với các loại Ampli được dễ dàng nhất là với Amli đèn, nó giúp tái tạo âm thanh ở mức tốt nhất.
- Tín hiệu âm thanh phát ra liên tục, liền mạch vì các dải tần trong loa toàn dải có sự kết nối liền mạch, làm cho người nghe âm thanh sẽ không có cảm giác rời rạc như nhiều hệ thống loa khác.
- Ngồi tại vị trí trung tâm nghe loa toàn dải người nghe luôn có cảm giác độ mở của loa lớn hơn nhiều so với các dòng loa cột, loa hộp thông thường.

 

Nhược điểm của dòng loa toàn dải ( Full Range)

- Dải tần của loa hẹp nên loa toàn dải phù hợp với các dòng nhạc nhẹ và các giọng hát tốt, còn nếu sử dụng loa toàn dải để nghe dòng nhạc mạnh mẽ hay cổ điển hùng tráng thì âm thanh phát ra sẽ méo méo không tròn.
- Hay xuất hiện tình trạng méo biên độ
- Nếu là 1 kỹ thuật âm thanh chuyên nghiệp các bạn sẽ thấy để nghe 1 bản nhạc hay thì việc phối ghép Ampli sẽ rất khó nhất là với loa toàn dải. Nên để phối ghép loa toàn dải được hay các bạn nên phối ghép như sau với Ampli xem phim, nghe nhạc của các hãng nổi tiếng như Denon, Yamaha….hoặc ampli đèn các bạn lên chọn loa có độ nhạy cao trên 90dB, góc mở cũng như biên độ của loa rộng khi đó bạn sẽ được âm trung chi tiết và tiếng tép mềm, bass sâu.


>>>Bạn hiểu về Amply Class D không, hãy xem ngay Amply Class D là gì? Các loại mạch Ampli Class D thông dụng nhất


ung-dung-loa-toan-dai-full-range-trong-he-thong-am-thanh
 

Cách phối ghép loa toàn dải tốt nhất:

Về nguyên tắc, mọi loại ampli đều có thể sử dụng cho loa toàn dải. Tuy nhiên, để phối ghép loa toàn dải độ nhạy cao thì ampli đèn điện tử ba cực – SET là bạn đồng hành tốt nhất.
Ví dụ: Với độ nhạy từ 90dB - 99dB, loa toàn dải có thể dễ dàng điểu khiển bởi những ampli SET chạy bóng 2A3, 300B có công suất từ 3 đến 7W, hay thậm chí ampli dùng bóng 45 có công suất chỉ 1,5W. khi “gặp” nhau, dường như toàn bộ những ưu điểm nổi bật về âm thanh của dòng loa này và ampli SET được bộ lộ hết, biểu hiện đặc biệt rõ rệt ở phần trung âm hết sức chi tiết nhưng lại rất mềm mại, có chiều sâu. Có một điểm khá thú vị là “cặp bài trùng” này đều có vẻ không hợp với chỉ tiêu đo lường (sơ đồ đáp tần của loa toàn dải thường không được “bằng phẳng”; khi khuếch đại, ampli SET lại tạo ra méo hai bậc chẵn !!!) nhưng cả hai đều được những đôi tai sánh nhạc yêu thích bởi nhạc tính trong âm thanh mà chúng tạo ra.
- Nếu bạn muốn có tiếng bass mạnh mẽ hơn, bạn có thể ghép loa toàn dải với những ampli đèn đẩy – kéo có công suất trên 10W nhưng lúc đó, loa toàn dải sẽ mất đi phần nào sự tinh tế, mềm mại ở phần âm trung và cao. Mặc dù dòng loa này không phải là đối tác của những ampli bán dẫn công suất lớn nhưng cũng có một số dân chơi audio trên thế giới đã thiết kế những ampli bán dẫn dùng sò Mosfet mà họ cho rằng phối ghép rất thành công với loa toàn dải. Gần đây, trên sơ sở những nghiên cứu lý thuyết về ampli nguồn dòng hằng (Current Source Amplifier) cho ampli bán dẫn nằm phối ghép với những loa toàn dải độ nhạy cao, Nelson Pass (chủ sở hữu của thương hiệu Pass Lab nổi tiếng) và cũng là một kỹ sư điện tử đã đưa ra tị trường ampli First Watt – F1. Ampil này chạy mạch class A, không dùng hồi tiếp âm có công suất ra loa là 10W, được tác giả cho rằng khi kết hợp với loa toàn dải sẽ cho chất lượng âm thanh không kém gì những ampli đèn SET chất lượng cao nhưng với giá thành thấp hơn đáng kể.

 

Ứng dụng loa toàn dải trong hệ thống âm thanh

- Với đặc điểm nổi bật của loa toàn dải là khả năng thể hiện trung âm. Giọng hát của ca sĩ hoặc nhạc cụ hoà tấu khi nghe qua loa toàn dải dương như nổi bật hẳn lên, người nghe như cảm thấy độ “dầy” của trung âm. Độ nhạy cao giúp cho loa toàn dải dễ dàng thể hiện các chi tiết của bản nhạc mà ta không dễ dàng bắt gặp ở các loa khác. Khi nghe loa toàn dải, ngoài nhạc cụ hay giọng hát chính, âm thanh của các nhạc cụ khác trong ban nhạc dường như hiện diện rõ ràng hơn, được định vị chính xác, tạo cho người nghe cảm nhận rất thú vị.Với những đặc tính kỹ thuật riêng biệt, âm thanh của loa toàn dải rất chi tiết và sống động ở dải trung và trung trầm, tiếng treble mảnh và mềm mại, tiếng trầm nhanh và nhẹ, nghe lâu không thấy mệt.
- Khi phối ghép với những ampil đèn SET, âm thanh của loa toàn dải rất có nhạc tính, dễ dàng truyền tải tinh thần bản nhạc tới người nghe. Vì những đặc điểm trên, loa toàn dải rất phù hợp với dòng nhạc Jazz, Acousstic, giọng hát hoặc nhạc hoà tấu thính phòng với số lượng nhạc cụ vừa phải. Do những hạn chế về dải tần và khả năng thể hiện âm trầm, nên dòng loa này sẽ không phù hợp nhạc pop, rock sôi động hoặc khi bạn muốn nghe những bản giao hưởng hoàng tráng.

loa-full-range-trong-he-thong-am-thanh


Ở Việt Nam, do tính phổ biến của sản phẩm cũng như thông tin về dòng loa toàn dải chưa nhiều nên số lượng những người chơi loa toàn dải còn ít nếu so sánh với loa nhiều dải hoặc loa đồng trục. Phần lớn những người chơi loa toàn dải hiện nay thường mua loa từ nước ngoài (phổ biến là loa Lowther, Fostex) và đóng thùng tại Việt Nam theo những thiết kế có sẵn. Điều này giúp họ được bộ loa như ý với chi phí vừa phải. Nếu bạn chưa từng một lần nghe loa toàn dải, Hải Hưng khuyên bạn hãy thử, chắc chắn rằng bạn sẽ có những ấn tượng khó quên về dòng loa đặc biệt này.

>>>Nếu bạn vẫn chưa hiểu về loa toàn dải, bạn cần xem chi tiết ngay 
Loa toàn dải là gì? Ưu nhược điểm và cách phối ghép loa toàn dải

Trên đây, Audio Hải Hưng đã chia sẻ những Điều cần biết về loa toàn dải (Full Range) trong hệ thống âm thanh tới quý khách. Vậy quý khách cần tư vấn thêm hoặc có nhu cầu lắp đặt âm thanh xin vui lòng liên hệ với Hải Hưng để có được hệ thống âm thanh hoàn hảo nhất.